TRABZON     K?LT?R    CO?RAFYA  TRABZON RES?MLER?   TRABZONUN YAYLALARI

   Bilinen tarihi ge?mi?i en az 4000 y?l ?ncesine dayanan Trabzon, konumu itibar?yla tarihin b?t?n evrelerinde t?m d?nyan?n ilgisini ?ekmi? ender kentlerden biridir. Co?rafi ?nemi, tam bir ge?i? noktas?nda bulunmas?, de?i?ik medeniyetlere ev sahipli?i yapmas? Trabzon'u ?nemli k?lan etkenlerin ba??nda gelmektedir. B?ylesine k?kl? ge?mi?e sahip bir kentin k?lt?rel hayat? da renkli olmak zorundad?r. Bir kere Trabzon bildi?imiz "kent k?lt?r?"n? y?zy?llardan bu yana b?nyesinde ya?atmaktad?r. Ticari ve idari merkez olarak Trabzon'da y?zy?llar?n ?tesinden bu yana kurulu bulunan e?itim-k?lt?r-ticaret merkezlerinin varl??? ketin etraf?yla birlikte canl? ve s?regelen bir k?lt?rel birikime sahip oldu?unun g?stergesidir.

   B?y?k T?rk Padi?ah? Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon'u 1461'de fethinden sonra daha da geli?en Trabzon'da k?lt?r kurumlar?n?n varl?klar?na bir ?ok tarihi belgede rastlamam?z m?mk?nd?r. Cumhuriyetin ilan?ndan sonra Mustafa Kemal ATAT?RK'?n "Halk? zeki, ?retken, giri?imci ve ?al??kan" olarak nitelendirdi?i Trabzon'da ?ok gayretli ?al??malar yap?lm??, e?itim ve k?lt?r hareketlerine b?y?k ?nem verilmi?tir.

   D?nyaca ?nl? gezginlerin ziyaret etti?i Trabzon, y?zy?llar boyunca, b?t?n d?nyan?n ilgisini ?ekmi?tir. Ksenophon'dan, Evliya ?elebi'ye, Fallmerayer'den, Frunze'ye kadar y?zlerce seyyah?n ziyaret edip d???ncelerini tarihe birer belge olarak aktard?klar? "seyahatnamelerde"ki ana bulu?ma noktas? "gizemli do?as?, co?rafi konumu, Orta Asya, Kafkasya, Uzakdo?u, Ortado?u'nun ?stanbul ve Avrupa ile ili?kisinde ?nemli bir ticaret ve k?lt?r merkezi" olu?undan kaynaklanan kentin vazge?ilmezli?idir.

?limizde K?lt?r Bakanl??? taraf?ndan tescillenmi? ve koruma alt?na al?nm?? 550 tarihi tescilli k?lt?r varl??? bulunmaktad?r. Bunun yan?s?ra "Tabiat Varl???" olarak belirlenmi? ve koruma alt?na al?nm?? b?lgelerimiz de bulunmaktad?r.

?l merkezi ve il?elerde say?s?z tarihi esere rastlamak m?mk?nd?r. Bunlar?n ba?l?calar?n? ??yle s?ralayabiliriz :

"Trabzon Kalesi, Kalepark, Yenicuma Camii, Cephanelik, Su Kemerleri, Ak?akale, Ayasofya, K???k Ayvas?l, Ortahisar Camii, Molla Nakip Camii, Kudrettin Camii, H?sn? G?ktu? Camii, K?zlar Manast?r?, Kaymakl? Manast?r?, Ku?tul Manast?r?, Sumela Manast?r?, Santa Maria Kilisesi, G?lbaharhatun Camii, ?skenderpa?a Camii, Tophane Hamam?, Sekiz Direkli Hamam, Meydan Hamam?, ?e?meler, K?pr?ler, Atat?rk K??k?, Memi?a?a Kona??, Erdo?du Bey Camii, Musa Pa?a Camii, Sara?zade Medresesi, Ortahisar Muvakkithanesi, Emir Mehmet T?rbesi, Hamzapa?a T?rbesi, Bedesten"

Karadeniz k?y?s?nda kurulmu? en eski kentlerden biri olan Trabzon'da yukar?da k?saca isimlerini sundu?umuz eserlerin d???nda her bir k?yde ve mahallede sevimli ?e?meler, evler, k?pr?ler bize tarihin ge?mi? sevimli y?z?n? yans?tmaktad?r. Ak?aabat Orta Mahalle, S?rmene evleri, Ortahisar mahallesindeki eski T?rk evleri, konaklar bug?n bile i?levlerini y?r?ten di?er irili ufakl? tarihi eserlerin hepsi ilimizin birer k?lt?r ve tabiat varl???d?r.

Horon bir tutkudur Trabzon'da Kemen?enin k?vrak sesi bir yerden yank?lanmaya g?rs?n, ya da davulun zurnan?n na?meleri i?itilmeye... Ba?lar ?nce ayaklar oynamaya. Sonra eller havaya kalkar... Sonra bir sihirli alemin i?inde geni?ler de geni?ler horonun halkas?...

Horon gibi canl?, h?zl? bir halk oyunu yoktur. V?cudun t?m?n?n i?tirak etti?i yegane oyundur denilebilir horona. Genelde erkek ve kad?n diye horonlar? ay?rmamakla birlikte erkek horonlar?n?n daha sert, kad?n horonu ise daha yumu?ak fig?rlerle oynanmaktad?r.

Horon dizisi iki ki?iden olu?sa bile i?lerinden biri mutlaka horonba??d?r. Horonu ya ?alg?c? ya da i?lerinden usta olan bir horoncu y?netir. Horoncular?n co?kular?n? canl? tutmak, horon kurmak, a?a?? almak, de?i?ik horon d?zenine ge?mek i?in horoncuba?? farkl? komutlar verir. Horoncular ?y?r?y?r?, dik oyna, kim ula, dikkat dikkat, ha u?ak ha, ala?a??, ula ula, alo?lu, kim kim kim, ?a?ma, horonu bozma, taktum,...? gibi horoncuba?? taraf?ndan verilen komutlar?n ne anlama geldi?ini bilirler ve horon d?zenini buna g?re s?rd?r?rler.

D?z Horon : Genellikle kad?nlar taraf?ndan davul zurna, kemen?e e?li?inde oynan?r.

Ak?aabat Sallamas? : Genellikle davul, zurna e?li?inde Ak?aabat y?resinde oynan?r, erkek oyunudur. S?ksara'ya ge?i? ?ncesi bir oyundur. A??r bir yap?ya sahiptir, giderek h?zlan?r.

S?ksara :Trabzon halk?n?n karakteristik yap?s?n? simgeleyen en ?nemli horon t?rlerimizdendir. Atak, canl? v?cudun b?t?n b?l?mlerinin harekete ge?ti?i k?vrak ve sanat g?c? y?ksek bir oyundur. Kemen?e ile ve davul, zurna ile de oynanabilir.

K?z Horonu :D?z horondur. Hareketleri basittir. T?rk? e?li?inde de oynan?r. Atma t?rk?leri me?hurdur. Oyun esnas?nda s?ylenen t?rk?ler bu oyunu ilgin? k?lar. Kemen?e ile oynan?r.

S?rmene Sallamas? :?zg?n ve hareketli bir oyundur. Kemen?e ile oynan?r. Davul ve zurna ile de oynan?r. ?zellikle S?rmene'de oynanan bu oyunun ?zel fig?rleri zevkle izlenir.

B??ak Oyunu :?ki ki?i taraf?ndan b??akla oynan?r. M?zik ve ritm s?ksaraya ?ok benzer. Kar??l?kl? bir sava??, m?cadeleyi and?ran fig?rleri vard?r. Oyuncular?n ellerindeki b??aklar? ?ok iyi kullanmalar? gerekir, yoksa oyunun heyecan? i?inde birbirlerini yaralayabilirler.

Vaybeni :Genellikle ?aykara ve ?evresindeki k?ylerde oynan?r. T?rk?ye dayal? oyundur. At??mal? t?rk?lerin s?ylendi?i horonda bir taraf?n s?yleyecek s?z? kalmayana dek devam eder.